- Σπύρος Γ.

spyros_ginspyros_gin

Ερευνητικό ερώτημα : Πώς έχει επηρεαστεί ο ελεύθερος χρόνος του ανθρώπου σε σχέση με την εξέλιξη των μηχανών;

“Η μηχανή είναι η μεγάλη απελευθερώτρια του ανθρώπου από τη σκλαβιά”. “Η μηχανή έχει μια διττή αποστολή: να αυξήσει την παραγωγή, και άρα και τα αγαθά — και ταυτόχρονα να ελαττώσει και να κάνει πιο εύκολη την εργασία. Με την αύξηση της παραγωγής η μηχανή θα συντρίψει την ανέχεια — με την μείωση της εργασίας τη σκλαβιά.” Έτσι εκφράζει ο R. N. Coudenhove Kalergi, ο γνωστός υπέρμαχος της ευρωπαϊκής ενοποίησης, στο αξιόλογο βιβλίο του Επανάσταση μέσω της Τεχνικής τη σημασία της τεχνικής προόδου .
Ως μηχανή ή μηχάνημα μπορεί να χαρακτηριστεί οποιοδήποτε αντικείμενο ή εργαλείο το οποίο αποτελείται από ένα σύνολο μηχανικών μερών και μηχανισμών που είναι ικανό να μετατρέψει έναν τύπο ενέργειας σε ένα άλλο, προκειμένου να μπορέσει να διευκολύνει την ανθρώπινη εργασία ή να αυξήσει την δύναμή της. Επίσης οποιαδήποτε συσκευή που χρησιμοποιείται για την παραγωγή έργου, είτε μεταδίδοντας είτε μετατρέποντας άλλη μορφή ενέργειας σε παραγωγή έργου . Οι μηχανές αποτελούν τεχνολογικά επιτεύγματα που δημιουργήθηκαν στην προσπάθεια του ανθρώπου να διευκολύνει τον τρόπο ζωής του.
Ως ελεύθερος χρόνος χαρακτηρίζεται ο χρόνος που διαθέτει το άτομο εκτός της υποχρεωτικής απασχόλησής του στον τομέα της καθημερινής του δραστηριότητας, προκειμένου να καλύψει την ανάγκη του για διασκέδαση, για ψυχαγωγία, για επικοινωνία . Με τον όρο διασκέδαση νοείται, όπως προκύπτει και από την ετυμολόγηση του όρου διασκεδάννυμι , το σκόρπισμα της «θλίψης» που έρχεται μέσα από την καθημερινότητα. Ο όρος ψυχαγωγία αναφέρεται στην «αγωγή» της ψυχής, γεγονός που προϋποθέτει την παρακολούθηση θεαμάτων και ενασχολήσεων τέτοιων που τέρπουν την ψυχή. Κατά συνέπεια, ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητο να αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να ικανοποιούνται, πέρα από τις βιοτικές και οι ψυχικές ανάγκες του ανθρώπου. Η διάθεση του ελευθέρου χρόνου πρέπει να διέπεται από μια βασική αρχή: να επικοινωνήσει ο άνθρωπος με τον εαυτό του αλλά και τους άλλους γύρω του.
Η σκέψη του ανθρώπου στράφηκε από πολύ νωρίς προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μηχανών που θα ξεπερνούσαν τις μυϊκές του ικανότητες και θα υπερτερούσαν σε αποτελεσματικότητα. Οι μηχανές θα «εργάζονταν» στη θέση του, γεγονός που θα οδηγούσε στη βελτίωση των συνθηκών της ζωής και της εργασίας του και επιπλέον στην αύξηση του ελεύθερου χρόνου του. Έτσι, αναφορές σε αυτοματοποιημένες μηχανές, που διεκπεραιώνουν αυτό που ο άνθρωπος πρέπει να φέρει σε πέρας, βρίσκει κανείς ακόμα και στην ελληνική μυθολογία. Για παράδειγμα, ο Τάλως, ένα «ρομποτοειδές» φτιαγμένο από χαλκό, έκανε τρεις φορές τη μέρα το γύρο της Κρήτης και εμπόδιζε τα ξένα πλοία να πλησιάσουν το νησί, απαλλάσσοντας με τον τρόπο αυτό τους κατοίκους από το βάρος της φύλαξης του .
Από την βιομηχανική επανάσταση (οπότε ξεκινά η εκτεταμένη χρήση των μηχανών) και μετά, δημιουργούνται οι παράγοντες που συμβάλλουν στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου και επιπλέον του επιτρέπουν να ικανοποιήσει την ανάγκη του για ελεύθερο χρόνο. Η μηχανή, αντικαθιστώντας τον άνθρωπο σε βαριές δουλειές, τον απάλλαξε από το κόπο και αύξησε την παραγωγικότητα, με αποτέλεσμα τη μείωση του χρόνου παραγωγής και του κόστους, αυξάνοντας παράλληλα την αφθονία . Ο περιορισμός του χρόνου εργασίας του ατόμου, δημιούργησε τον ελεύθερο χρόνο, αφού ο άνθρωπος κράτησε πλέον για τον εαυτό του την σύλληψη και την οργάνωση μιας εργασίας και άφησε στη μηχανή την εκτέλεση και την καταπόνηση. Με άλλα λόγια, η βιομηχανική παραγωγή αύξησε την παραγωγικότητα της εργασίας, με αποτέλεσμα την αποδέσμευση του ανθρώπου .
Η «βιομηχανοποίηση» της κοινωνίας, η οποία ξεκίνησε από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα μέσω της εξέλιξης της τεχνολογίας. Ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια, ο άνθρωπος έχει επιδοθεί σε εντατική ενασχόληση με την τεχνολογία και γενικότερα με τα μέσα που διευκολύνουν την καθημερινότητά του. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας επέφερε περαιτέρω άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Αυτά που θεωρούνται αυτονόητα αγαθά για τον σύγχρονο άνθρωπο (κατοικία, φαγητό, περίθαλψη) αποτελούσαν πολυτέλεια για κάθε άνθρωπο στο παρελθόν. Έτσι, δεν ικανοποιήθηκαν μόνο οι βασικές ανάγκες επιβίωσης, αλλά δημιουργήθηκαν και οι όροι για μια ζωή απαλλαγμένη από βιοτικές μέριμνες και θεωρητικά με περισσότερο ελεύθερο χρόνο για τον άνθρωπο .
Ο σύγχρονος άνθρωπος ωστόσο, αν και ως εργαζόμενος, πέτυχε την αύξηση του ελεύθερου χρόνου του, φαίνεται πως για κάποιο λόγο τον ξαναχάνει αφού τον αξιοποιεί με λάθος τρόπο. O βιομηχανοποιημένος τρόπος ζωής και η επικράτηση της τεχνολογίας, έχει οδηγήσει στην μετατροπή του ανθρώπου σε κάτι μηχανικό, σε ένα ον αλλοτριωμένο , το οποίο δεν είναι σε θέση να αξιοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο που θεωρητικά εξοικονομεί από την χρήση των μηχανών.
Η συνεχής διαφήμιση προϊόντων, που ο ίδιος δημιούργησε μέσω των μηχανών, του προκαλεί συνεχώς νέες ανάγκες καθιστώντας τον καταναλωτικό και παθητικό δέκτη. Έτσι, προσπαθώντας το άτομο να ανταπεξέλθει στα υλιστικά πρότυπα που προβάλλονται, επιδίδεται στην υπερεργασία, διαδικασία που του στερεί πλήρως τον ελεύθερό του χρόνο . Ο ψυχικός μαρασμός στον οποίο οδηγείται, ανακουφίζεται πρόσκαιρα με κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, που έχει ως τελική συνέπεια την δυσαρέσκεια, την απομόνωση και την αλλοτρίωση του σύγχρονου ατόμου.
Επιπρόσθετα, η εξέλιξη των μηχανών και της τεχνολογίας προκάλεσε σύγχυση στην προσπάθεια του ανθρώπου να χρησιμοποιήσει δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του. Ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς της δημιουργίας των μηχανών ήταν η εξοικονόμηση χρόνου και ενέργειας για την περισυλλογή, το παιχνίδι και τη δημιουργική σκέψη. Σταδιακά, τα ίδια τα εργαλεία που κατασκεύασε ο άνθρωπος τον κυρίευσαν και τον οδήγησαν στην εξάρτηση, αντί για την απελευθέρωση . Πώς αλλιώς, άλλωστε, μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι ενώ παλαιότερα ο άνθρωπος εργαζόταν και κουραζόταν περισσότερο, έβρισκε χρόνο για προσωπικές επαφές, αλλά και για σωματική και ψυχική αποφόρτιση, ενώ τώρα βρίσκεται κοινωνικά αποξενωμένος και μονίμως κουρασμένος; Η (υπερ)χρήση μηχανών, όπως το αυτοκίνητο, η τηλεόραση, ο Η/Υ και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές «διασκέδασης», φαίνεται ότι έχει υποκαταστήσει την ανάγνωση ενός βιβλίου, έναν περίπατο, μια συνεύρεση με φίλους, την αθλητική δραστηριότητα.
Συμπερασματικά, στα πρώτα βήματα της εξέλιξής του ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τις μηχανές ως προέκταση του σώματός του, προκειμένου να διευκολυνθεί στην εργασία του και κατ’ επέκταση να αποκτήσει περισσότερο ελεύθερο χρόνο για τον ίδιο. Ωστόσο, στην πορεία των ετών αποδείχτηκε ότι οι μηχανές κυριάρχησαν έναντι του ανθρώπου, γεγονός που οδήγησε στην υποβάθμιση του ελεύθερου χρόνου του τόσο σε ότι αφορά την ποιότητά του όσο και τη διάρκειά του. Είναι προφανές ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να αρνηθεί τη σημαντικότητα των μηχανών σε μια εποχή ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας. Είναι ωστόσο απολύτως απαραίτητο να «απομηχανοποιηθεί» ο ίδιος και να διαφυλάξει την ανθρώπινή του υπόσταση, αφιερώνοντας χρόνο στην κάλυψη των ψυχικών του αναγκών και στην επικοινωνία με τους συνανθρώπους του.

aris_02.jpg
pc_baby.jpg
paixnidia.jpg
Gaming.jpg
laptop.jpg
80934.jpeg
αυτοκινητο-suzuki-grand-vitara.jpg

Πάνεκουκ, Α. (1955). Εργασία και ελεύθερος χρόνος. Funken 6, 5. Ανάκτηση 7/3/2012 από http://coghnorti.wordpress.com /texts/panekoek-arbeit-und-musse/
Μαρινάκης, Ι. Μηχανές. Ανάκτηση 7/3/2012 από http://imarinakis.webs.com/machines.htm
Πάνεκουκ, Α. (1955). Εργασία και ελεύθερος χρόνος. Funken 6, 5. Ανάκτηση 7/3/2012 από http://coghnorti.wordpress.com /texts/panekoek-arbeit-und-musse/
Βικιλεξικό, http://el.wiktionary.org/wiki
Μαϊστρέλλης, Σ., Καλύβη, Ε., Μιχαήλ, Μ. Ιστορία Γ΄ Δημοτικού. Από τη Μυθολογία στην Ιστορία. Αθήνα: ΟΕΔΒ.

«Τα θετικά» της τεχνολογικής εξέλιξης. Ανάκτηση 7/3/2012 από http://mathitikoi-palmoi.blogspot.com/2009/03/blog-post_31.html
Σκλιάς, Π. (2001). Από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα. Στο: Λ. Λεοντίδου, Π. Σκλιάς, Γενική γεωγραφία, ανθρωπογεωγραφία και υλικός πολιτισμός της Ευρώπης. Εγχειρίδιο μελέτης. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Λεοντίδου, Λ. (2005). Αγεωγράφητος Χώρα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Ιωαννίδης, Α. Άνθρωποι και μηχανές. Αρχαιολογία. Ανάκτηση 10/3/2012 http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migraded/182.pdf
Η μετα-βιομηχανική εποχή: τρισδιάστατη εκτύπωση και αποδέσμευση από την εργασία. Ανάκτηση 18/3/12 από http://lascapigliata.wordpress.com/2012/01/23.
Στάμκος, Γ. Η κυριαρχία των μηχανών: Τεχνητή νοημοσύνη και το τέλος της ανθρώπινης κυριαρχίας. Επιστήμη & Τεχνολογία. Ανάκτηση 5/3/2012 από http://www.e-telescope.gr/el/science-and-technology/121-machines-dominating

Σάμιουελ Μορς

Samuel Morse 1840.jpg Morse statue 72 jeh.JPG Morse telegraph.jpg
Ο Σάμιουελ Μορς (Samuel Finley Breese Morse) ήταν ζωγράφος και φυσικός, ο εφευρέτης του τηλέγραφου και του διεθνούς κώδικα που φέρει το όνομά του.Γεννήθηκε στις 27 Απριλίου του 1791 στο Τσαρλτόουν της Μασαχουσέτης. Ήταν βορειοαμερικανικής καταγωγής. Σπούδασε ζωγραφική και γνώρισε αρκετή επιτυχία ως ζωγράφος ήταν μάλιστα και ένας από τους ιδρυτές της Εθνικής Ακαδημίας Ιχνογραφίας των ΗΠΑ. Εκτός από τη ζωγραφική, πολύ σοβαρά ασχολήθηκε ο Μορς με τη φυσική, όπου αφιέρωνε όλες τις ελεύθερες ώρες του.

Για πολύ διάστημα βασάνιζε το μυαλό του η σκέψη της δημιουργίας ενός μηχανήματος, που θα βοηθούσε στη μετάδοση διάφορων μηνυμάτων σε μεγάλη απόσταση. Τέλος κατάφερε με μεγάλη δυσκολία να κατασκευάσει την πρώτη τηλεγραφική συσκευή, την παρουσίαση της οποίας έκανε το πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης το 1837. Τα αποτελέσματα από τη λειτουργία του πρώτου τηλέγραφου ήταν αρκετά ικανοποιητικά και αυτό ώθησε το αμερικανικό κογκρέσο να χρηματοδοτήσει τις παραπέρα έρευνες του Μορς για την τελειοποίηση της συσκευής.

Η πρώτη τηλεγραφική γραμμή ήταν ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Βαλτιμόρη. Γρήγορα διαδόθηκε το σύστημα αυτό σε όλα τα κράτη. Στην Ελλάδα ο πρώτος τηλέγραφος λειτούργησε στα 1859. Η λειτουργία του τηλέγραφου στηρίζεται πάνω στα ηλεκτρομαγνητικά κύματα.

Για την ευκολότερη χρήση του τηλέγραφου σε διεθνή κλίμακα, ο Μορς εφηύρε και ειδικό αλφάβητο, το αλφάβητο Μορς, γνωστό και ως Κώδικας Μορς. Το αλφάβητο αυτό δεν έχει γράμματα αλλά τελείες και παύλες που συνδυαζόμενα αντιστοιχούν στα γράμματα του αλφαβήτου και στους αριθμούς 0-9. Και οι στιγμές (τελείες) και οι άλλες γραμμές (παύλες) αντιστοιχούν σε ηλεκτρικά κύματα. Η διάρκεια της στιγμής λαμβάνεται ως μονάδα. Χρονικά, η στιγμή (τελεία) αντιστοιχεί στο 1/6 του δευτερολέπτου. Η γραμμή έχει διάρκεια τρεις φορές μεγαλύτερη (δηλαδή μισό δευτερόλεπτο). Η απόσταση μεταξύ των λέξεων είναι ίση με επτά στιγμές. Η απόσταση μεταξύ των γραμμάτων είναι ίση με τρεις στιγμές, η απόσταση μεταξύ των ίδιων γραμμάτων είναι ίση με μια στιγμή. Με τον οπτικό τηλέγραφο μπορούμε να δούμε το σήματα Μορς, που μεταδίδονται με οπτικά μέσα.Ο Μορς απεβίωσε στις 2 Απριλίου του 1872.

Ντένι Παπέν

Ο Ντενί Παπέν (Denis Papin - Ντενί Παπέν) 1647-1714 ήταν Γάλλος ιατρός και φυσικός, πρωτεργάτης της δημιουργίας του ατμοπλοίου.
Denis Papin.jpg
Γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου του 1647 στο Σιταινέ της Γαλλίας, γιος διαμαρτυρομένου γιατρού, αρχικά σπούδασε στην Ανζιέρ και άσκησε το επάγγελμα του γιατρού γρήγορα όμως στράφηκε στις φυσικές επιστήμες που αισθανόταν απεριόριστη κλίση. Εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και προσλήφθηκε ως βοηθός από τον διάσημο φυσικό Χόιχενς και συνεργάσθηκε μαζί του στη κατασκευή της αεραντλίας. Αργότερα, το 1671 μετέβη στην Αγγλία όπου και γνωρίσθηκε με τον επίσης τότε διάσημο χημικό Μπόυλ. Το 1675 δημοσίευσε το μνημόνιο "Νέα πειράματα επί του κενού" με περιγραφή μηχανών δημιουργίας κενού. Τότε επιφέροντας πολλές τελειοποιήσεις στην αεραντλία, εφηύρε τη καταθλιπτική αντλία και το 1679 επινόησε τη περίφημη χύτρα που προς τιμή του φέρει το όνομά "χύτρα Παπίνου" ή "χύτρα Παπέν".

Το 1687 διορίσθηκε καθηγητής των Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ (Γερμανία) όπου και παρέμεινε μέχρι το 1696. Από εκεί μετέβη στο Κάσελ όπου και μεταξύ άλλων επιδόθηκε σε έρευνες κατασκευής ατμομηχανής, των οποίων τ΄ αποτελέσματα των πειραμάτων του δημοσίευσε το 1707. Την ίδια εποχή προχώρησε στην έρευνα της ατμοκίνησης πλοίου και πολύ γρήγορα κατασκεύασε αντίστοιχη μηχανή την οποία και τοποθέτησε σε ιστιοφόρο, με τους περίεργους τότε "ανεμόμυλους". Δυστυχώς όμως κατά τη διάρκεια των δοκιμών του πειραματικού αυτού πλοίου στο ποταμό Φούλντα καταστράφηκε από εξαγριωμένους ναυτικούς της παρακείμενης πόλης Μούντεν. Η καταστροφή αυτή στοίχισε στον Παπέν ανεπανάληπτα τόσο ηθικά όσο και οικονομικά με συνέπεια να εγκαταλείψει κάθε περαιτέρω προσπάθεια και μετά από λίγα χρόνια να πεθάνει γεμάτος πικρία και απογοήτευση στο Λονδίνο, ξεχασμένος από τους πάντες.

Στις εφευρέσεις του Παπέν περιλαμβάνονται επίσης τα ακόλουθα:

  • Βελτίωσε τις μηχανές πεπιεσμένου αέρα με τη χρήση δεύτερου εμβόλου,
  • Φυγοκεντρικός ανεμιστήρας, για τον εξαερισμό των ορυχείων,
  • Κλίβανος τήξης γυαλιού,
  • Αντλία αλατορυχείων,
  • Φυσητήρας εστιών,
  • Ατμομηχανή ανύψωσης ύδατος

Ωστόσο όμως οι ατμομηχανές θ΄ αρχίσουν να εμφανίζονται στην Αγγλία το 1710 από τον Νιούκομεν.
Σημειώνεται ότι ο Παπέν σε παλαιότερα βιβλία και εγκυκλοπαίδειες φέρεται με το εξελληνισμένο όνομα Διονύσιος Παπίνος.


γ.κείμενο

—-

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License