Μηχανές και Πολιτισμός
Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο
Η λέξη θέατρο προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και αρχικά σήμαινε σύνολο θεατών .Μετά πήρε την σημασία του τόπου όπου γίνεται η παράσταση.
Το αρχαίο ελληνικό θέατρο, αναπτύχθηκε στα τέλη της αρχαϊκής περιόδου και διαμορφώθηκε πλήρως κατά την κλασική περίοδο κυρίως στην Αθήνα. Φέρει έναν έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα κατά τη διαδικασία της γέννησής του, αλλά και κατά την περίοδο της ανάπτυξής του φέρει έναν εξίσου έντονο κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα.
Για να πραγματοποιηθεί μια παράσταση χρειάζεται και η βοήθεια των μηχανών. Όσο πιο εξελιγμένες είναι οι μηχανές αυτές τόσο πιο πολύ θα εντυπωσιάσουν τους θεατές και τόσο μεγαλύτερο και πιο ενδιαφέρον θα είναι το αποτέλεσμα της παράστασης. Οι κύριοι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνταν ήταν :
1)το περιστροφικό σύστημα
2)ο αναβατήρας
3)τα τραμπουκέτα
4) η περίακτος
5) το εκκύκλημα
6)ο γερανός
7) η μηχανή-από μηχανής θεός
1) Το περιστροφικό σύστημα κάλυπτε έναν μεγάλο σχετικά χώρο του δαπέδου της σκηνής. Ήταν κυκλικό και είχε την ικανότητα να περιστρέφει ότι βρισκόταν πάνω στην επιφάνεια του πχ τα σκηνικά, τους ηθοποιούς κτλ. Ο θεατής εκπλήσσεται με το γεγονός ότι οι ηθοποιοί μετακινούνται χωρίς να βαδίζουν, καθώς και με το γεγονός ότι τα σκηνικά μετακινούνται και αυτά χωρίς να τα αγγίζει κάνεις. Ένα ακόμη μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μηχανής είναι μπορεί να χωριστεί σε δυο ημικύκλια ώστε το ά ημικύκλιο να χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της παράστασης από τους ηθοποιούς και στο β ημικύκλιο οι τεχνικοί να προετοιμάζουν και να στήνουν τα σκηνικά της επόμενης σκηνής του έργου.
2) Ο αναβατήρας μας θυμίζει το σημερινό ασανσέρ. Συνήθως βρισκόταν και αυτό στο πάτωμα της σκηνής και η ιδιότητα του ήταν να κατεβαίνει ως το υπόγειο της σκηνής (αν υπήρχε) και να μπορεί να ανέβει ως την κορυφή της.
3) Σε σκηνές που υπήρχε υπόγειο συχνά σχεδιάζονταν κυκλικές ή παραλληλόγραμμες οπές οι οποίες ανοίγουν στην κορύφωση του έργου για να καταπιούν ουσιαστικά ότι υπάρχει πάνω στην σκηνή(έναν ηθοποιό ή κάποιο σκηνικό αντικείμενο) . Αυτό γίνεται για να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των θεατών οι όποιοι θα χαρακτήριζαν μια τέτοια εξαφάνιση μαγική ή ανεξήγητη.
4)Η περίακτος ήταν ένας αρκετά ευφυής μηχανισμός για την εύστοχη και γρήγορη εναλλαγή των σκηνικών. Αποτελούταν από τρεις όψεις και μέσω της περιστροφής του γύρω από έναν κατακόρυφο άξονα που εδράζονταν σε πέτρινο έδρανο στο έδαφος , το σκηνικό στην παράσταση άλλαζε γρήγορα.
5) To εκκύκλημα ήταν το πιο γνωστό μηχάνημα του 5ου αιώνα π.Χ. Οι εσωτερικές σκηνές παρουσιάζονταν με την χρήση αυτής της εφεύρεσης και μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως μια πλατφόρμα με τροχούς που είχε σχήμα κυκλικό, ημικυκλικό ή τετράγωνο. Χρησιμοποιούνταν για την μεταφορά βαρέων αντικειμένων στην ορχήστρα αλλά ο κύριος ρόλος του ήταν η επίδειξη του άτομου που επρόκειτο να πεθάνει ή κάποιου που νοσούσε στο εσωτερικό του οίκου στο κοινό αλλά και για την μεταφορά αυτών των ατόμων καθώς ως γνωστόν δεν επιτρεπόταν να παρουσιάζονται σκηνές θανάτου στο κοινό.
6) Στο θέατρο συχνά βλέπουμε θεότητες ή κάποιους χαρακτήρες(όπως ο Βαλλεροφόντης πάνω στον Πήγασο) να εμφανίζονται στην στέγη μέσω μιας καταπακτής αιφνιδιάζοντας το κοινό ή ακόμη και να αιωρούνται για κάποιο χρονικό διάστημα στον αέρα. Η επίτευξη αυτού γινόταν με την χρήση ενός γερανού. Επίσης η πιο γνωστή χρήση του συνέβη το 431 π.Χ. όταν ο Ευριπίδης τον χρησιμοποίησε στο τέλος της Μήδειας
7) Ο Όρος μηχανή κατά την εποχή του Αισχύλου(γεννήθηκε το 524 ή 525 π.Χ.) χρησιμοποιούνταν για την περιγραφή μιας μηχανής της οποίας η λειτουργία ήταν να φέρνει τους ηθοποιούς από το πίσω μέρος της σκηνής στο προσκήνιο και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις αναβατές σε άλογα ή σε άρματα. Ο Πλάτων εισήγαγε τον όρο που και εμείς χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα από μηχανής θεός. Σύμφωνα με πληροφορίες που κατέχουμε, ο Αισχύλος ήταν ο πρώτος που εισήγε την ιδέα ότι ο ηθοποιός θα μπορούσε να επέμβει ξαφνικά από το πίσω μέρος της σκηνής ή και από την οροφή.
Όλες αυτές οι καινοτομίες και εφευρέσεις συνέβαλαν στην ανάπτυξη του θεάτρου όπως το γνωρίζουμε σήμερα αλλά και στην αναβάθμιση του πολιτισμικού επιπέδου εκείνης της εποχής.
ΗΡΩΝ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ
Ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς ήταν ένας μηχανικός του 2ου π.Χ. αιώνα, που κατάφερε να συνδέσει την τέχνη με την τεχνολογία. Η σημαντικότερη εφεύρεση του ήταν η κατασκευή ενός αυτόματου κινηματογράφου που περιέγραφε τον μύθο του Ναυπλίου που θέλει να εκδικηθεί τους Αχαιούς που σκότωσαν τον γιο του Παλαμήρη στην Τροία .
Πρόκειται για ένα θέατρο που συνήθως χρησιμοποιούνταν σε δημόσιες παραστάσεις αλλά λόγο των μικρών σχετικά διαστάσεων του κάποιες φορές επέτρεπαν την ιδιωτική του χρήση. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας μακρινός πρόγονος της σύγχρονης τηλεόρασης και ότι ήταν η κύρια ιδέα της κατασκευής της τηλεόρασης. Μέσα σε αυτό υπήρχαν ποικίλοι μηχανισμοί που αναλάμβαναν κάποιες λειτουργίες όπως : η κίνηση των ηρώων, η αλλαγή των σκηνικών, παραγωγή διαφόρων ήχων(κελάηδισμα των πουλιών, βροντή ή για τον ήχο του σφυριού), άναμμα ενός πυρσού που έδινε την εντύπωση πως ανάβει μια φωτιά στην σκηνή, μηχανισμός για την πτώση του κεραυνού και όλα αυτά μην ξεχνάμε πως γίνονται αυτόματα και εντελώς μονά τους, αλλά με την συγχρονισμένη κίνηση σχοινιών που έλκονται από ένα μολύβδινο βάρος που πέφτει ισοταχώς σε μια κλεψύδρα με άμμο. Τέλος, για την έναρξη του αρκεί μονό το τράβηγμα ενός σχοινιού που βρίσκεται στην πρόσοψη της βάσης του θεάτρου και τότε ξεκινά και η αλλαγή των σκηνικών γινόταν αφού κλειναν οι θύρες για κάποια δευτερόλεπτα και μετά όταν άνοιγαν εμφανιζόταν ένα νέο σκηνικό προκαλώντας με αυτό τον τρόπο τον θαυμασμό των θεατών.